واليبال ايران

ورزش واليبال حدود سال 1299 شمسي يعني 80 سال قبل، (در سال 1379) توسط جناب آقاي ميرمهدي ورزنده استاد بزرگ ورزش، به ايران آورده شد و از دارالمعلمين ورزش آغاز به تعليم گرديد.
بازي واليبال در ايران در ابتداي امر داراي قواعد خاصي نبود و به شكل‌هاي مختلف آن را بازي مي‌كردند. فنون و تاكتيك‌هاي واليبال نيز مانند قوانين آن پايه و اساس اصولي نداشت و هر بازيكن به ابتكار شخصي و اختصاصي خود كه اكثر با مشت يا سمبه زدن همراه بود با توپ بازي مي‌كرد. ليكن در سال 1302 شمسي با استفاده از ترجمه مجلات خارجي قوانيني كه در آنزمان در كشورهاي ديگر اجرا مي‌شد، در ايران نيز تا حدودي از آن پيروي مي‌گرديد.
طول و عرض زمين در آن موقع 10 * 20 متر بود و در هر طرف زمين 9 تا 11 نفر با استفاده از سر و دست، با توپ بازي مي‌كردند.
گردش يا چرخش بازيكنان بطور جدي وجود نداشت و هر كس در هر محلي كه بيشتر تخصص داشت بطور ثابت در آن محل بازي مي‌كرد. از سال 1304 توجه بيشتري از جانب علاقمندان نسبت به اين ورزش معطوف گرديد و ظرف مدت كمي طرفداران بسياري جذب اين ورزش شدند، بطوريكه تمرينات واليبال در سه محل، بطور جدي و مستمر شروع و دنبال شد. اين سه محل عبارتند بودند از:
1-دارالمعلمين ورزش، 2- كلوپ شايسته يا اجتماعيون، 3- كلوپ ورزش كالج البرز.
محل سوم داراي امكانات و زمينهاي زيادتري بود و در نتيجه جوانان بيشتري به تمرينات اشتغال داشتند. پس از چند ماه تمرين ، اولين مسابقه واليبال در سال 1304 بين دو تيم دارالمعلمين ورزش و كلوپ شايسته انجام گرديد كه با هيجان فراوان توام بود. چون مسابقه براي مردم تازگي داشت لذا حضور آنان باعث شد كه رقابت بيشتري بين دو تيم مسابقه دهنده بوجود آمده و بر هيجان آن افزوده شود. اين مسابقه مقدمه‌اي براي توسعه روزافزون اين ورزش گرديد.
براي تمرينات و آماده نمودن افراد كلوپ شايسته يا اجتماعيون، مرحوم آقاي شمس الدين شايسته كه ساليان دراز خدمات ارزنده‌اي در ورزش كشور انجام داده‌اند، تلاش بسيار مي‌نمود و خود نيز يكي از بازيكنان ورزيده آن دوره محسوب مي‌شد.
از بازيكنان خوب دوران قديم مي‌توان آقايان:
حسن گوشه، بديع الله مجذوب، ناصر خان رفيعا، دكتر علي كني. دكتر علي يوسفي، علي اكبر همايوني، حاجي مقدم، نصرالله مقدم، صادق رياحي و چارلي اسمعيل زاده، اوشار، نقابت و پاليزي را نام برد.
بازي واليبال به تدريج به مدارس راه يافت ودر اندك زماني توسط مربيان فارغ التحصيل دارالمعلمين ورزش در مدارس و همچنين شهرستانهاي كشور رواج و عموميت يافت. شهرستان اصفهان اولين شهري بود كه بعد از تهران در امر توسعه اين ورزش فعاليت داشت. اولين مسابقه شهرستانهاي ايران بين دو تيم واليبال كالج اصفهان و كالج البرز تهران، برگزار شد.
تهيه توپ واليبال يكي از مشكلات آنزمان بود و براي بازي واليبال اكثراً از توپ فوتبال استفاده مي‌شود.
سرانجام اولين توپ واليبال توسط شخصي بنام قمشه‌اي ساخته شد.
در سال 1314 يك دوره مسابقه باشگاهي در تهران برگزار گرديد كه تيم واليبال باشگاه دربند برنده جام قهرماني گرديد. در همين سال نيز چند مسابقه دوستانه و تشويقي بين تيمهاي بانوان تهران انجام شد.
در سال 1318 اولين دوره مسابقات واليبال قهرماني ايران همزمان با مسابقات ساير رشته‌هاي ورزشي برگزار شد.
در ابتداي تاسيس فدراسيونهاي ورزشي (سال 1324)، واليبال و بسكتبال داراي فدراسيون مشترك بود و تا سال 1336 به همين نحو ادامه داشت و همه ساله مسابقاتي تحت عنوان قهرماني باشگاهها، دستجات آزاد، انتخابي، قهرماني مدارس و دانشكده‌هاي هر شهرستان و نهايتاً قهرماني كشور انجام مي‌گرفت.
اشغال ايران توسط نيروهاي متفقين در جنگ جهاني دوم، ارتباط ورزشي كشور ما به ويژه تيم‌هاي واليبال را با سربازان اين نيروها به همراه داشت و راهي براي آشنا شدن با واليبال خارج از كشور بود.
در آن زمان يك مسابقه دوستانه بين يك تيم از كشورمان با ارتش روسيه در بندر انزلي انجام شد كه به نفع ايران خاتمه يافت (بازيكنان اين تيم عبارتند از : شاملو، هاكوپيان، چارلي احمدنيا، شادمان، بزرگمهر، خاتم و ...)
مسافرت ورزشكاران اين رشته چه به صورت شخصي و يا ورزشي به خارج از كشور و مشاهده مسابقات واليبال خارجي تاثير فراواني براي واليبال ايران در برداشت و اين تغييرات از سال 1331 به بعد كاملاً محسوس بود و پاسهاي قوسي بلند به ابتكار آقاي محمد حسن اشتري، و آبشار زدن با روش جفت در واليبال ثمره اين مسافرتها بود كه در آن زمان آبشار زدن با روش لنگ رواج داشت (يعني پرش به بالا بوسيله يك پا انجام مي‌شد) و كسانيكه با روش جفت آبشار مي‌زند مورد پسند جامعه مربيان آنروز ايران قرار نمي‌گرفتند و مخالف آبشار زدن با روش جفت بودند.
ترجمه كتاب قوانين واليبال در سال 1334 توسط دكتر سيد ضياءالدين شادمان رئيس فدراسيون واليبال و بسكتبال وقت و تهيه و تنظيم آن به توسط آقاي كاظم رهبري رئيس تربيت بدني آموزشگاههاي پايتخت كه از داوران ممتاز واليبال و چند رشته ورزشي در كشورمان بودند اقدام ارزنده‌اي بود كه شكل منظمي را در برگزاري مسابقات واليبال آنزمان فراهم نمود.
همچنين تمرينات منظمي در تهران و شهرستانها آغاز شد و برگزاري مسابقات شكل مناسبتري پيدا كرد. تمرينات و مسابقات ادامه داشت. در پايان سال 1336، واليبال داراي فدراسيون مستقل شد و آقاي اميرعباس امين به سمت اولين رئيس فدراسيون واليبال منصوب گرديد. علاقمندي و دلسوزي آقاي امين موجب شد كه فعاليت اساسي واليبال و رقابت بين تيمها از اين زمان در كشور آغاز شود. آغاز واليبال نوين را مي‌توان از بدو رياست اميرعباس امين و دبير فدراسيون واليبال آقاي حسين جبارزادگان كه از مربيان لايق و با قدرت واليبال و بسكتبال بود بحساب آورد. مسابقات و برنامه‌هاي تمريني تيمها بصورت وسيعتر و با كيفيت بيشتري تعقيب مي‌شد.
در سال 1337 براي اولين بار تيم ملي واليبال مردان پاكستان به تهران دعوت شد و چند مسابقه دوستانه با تيمهاي ملي و باشگاهي و ارتش انجام گرفت كه پاكستان در چهار مسابقه پياپي با تيم ملي و تيمهاي ديگرمان سه بر صفر پيروز شد ولي در پنجمين مسابقه با تيم ارتش كه در هواي آزاد و با توپ لاستيكي انجام شد سه بر دو شكست خورد. تيم ملي واليبال مردان كشورمان براي اولين بار در اين سال تشكيل شد. شكست در اين مسابقات ، واليبال ما را از خواب بيدار كرد و با بهره‌گيري از اين تجربه ، تمرينات تيم‌ها، با شكل منظم‌تري ادامه يافت.
چند ماه بعد تيم ملي مردان ايران به مسابقات واليبال بازيهاي آسيايي 1958 توكيو اعزام شد.
اعضاء تيم را هشت بازيكن به ترتيب كمال پورهاشمي، عبدالمنعم كمال، محمد اسمعيل اشتري، محمد شريف زاده، عباس تهراني، محمود عدل، حسينعلي اميري و سياوش فرخي و مربي تيم ملي آقاي فريدون شريف زاده كه از استادان بزرگ واليبال ، بسكتبال و فوتبال بودند و قبلاً عضويت در تيم‌هاي گالاتاسراي تركيه را داشتند و يك سرپرست آقاي اميرعباس امين تشكيل مي‌‌دادند و داور همراه تيم، آقاي ابراهيم نعمتي و بازيكن نهم تيم آقاي شعبان محمدي ازليست 125نفري اعزامي به بازيهاي آسيايي توكيو بدون علت حذف شدند.اين تيم كه براي اولين بار در چنين رويداد مهمي شركت كرده بود، توانست در ميان كليه تيمهاي شركت كننده با افتخار و سربلندي مقام دوم مسابقات را كسب نموده و مدال نقره اولين دوره مسابقات واليبال بازيهاي آسيايي را به ارمغان آورد. پس از اين مسابقات، فعاليت بين‌المللي بيشتري در ورزش واليبال ايران آغاز شد. اعزام مربيان وداوران به كلاسهاي بين‌المللي، دعوت از تيمهاي زنان و مردان خارجي به كشور و اعزام تيمهاي ملي زنان و مردان به تورنمنت‌ها و مسابقات رسمي بين‌المللي مانند بازيهاي آسيايي، مسابقات قهرماني آسيا، قهرماني جهاني، دانشجويان جهان، ارتشهاي جهان، ناشنوايان جهان، معلولين جهان و راه‌آهن‌هاي جهان و جام‌هاي جمهوريت تركيه و غيره، از اهم اين فعاليتها مي‌باشد، كه در اين تاريخچه از مربيان و داوران بين‌المللي ايران بازيكنان تيمهاي ملي نام برده خواهد شد. مسابقات مهم بين‌المللي كه تيمهاي ملي و ديگر تيمهاي نهادها و ارگانهاي كشور ما در هر رده سني چه در داخل و چه در خارج كشور انجام داده‌اند به همراه اسامي كليه بازيكنان تيم ملي در رده‌هاي سني مختلف كه از سال 1337 تا كنون (سال 1379) با تيمهاي مختلف بازي كرده‌اند در اين تاريخچه به ترتيب با نام معرفي مي‌شوند.
در رويدادهاي داخلي، برگزاري مسابقات واليبال ليگ سراسري ايران با عنوان جام پاسارگاد كه در سالهاي 1353-54 و 1355 انجام شد و مسابقات بين‌المللي دهه فجر و ليگ‌هاي برتر و دسته اول باشگاهها از سال 1372 تاكنون از اهميت ويژه‌اي برخوردار بوده و در رواج و گسترش و پيشرفت واليبال در كشور تاثير فراروان برجاي گذارده است.

واليبال بعد از پيروزي انقلاب اسلامي ايران

در سالهاي اول پيروزي انقلاب اسلامي ايران ، به علت تعويض پي در پي رئيس فدراسيون و تغييرات وسيع در كادر هيئت رئيسه، برنامه‌هاي واليبال شكل پايداري نداشت و مسابقات بين المللي چه در داخل و چه در خارج از كشور متوقف گرديد و فقط كوشش مي‌شد در زمينه ورزش عمومي گسترش وسيع تري بوجود آيد و مسابقات قهرماني كشور نيز همه ساله انجام گردد. اعزام داوران به كلاسهاي داوري بين‌المللي تقريباً شكل منظيم داشت، اما اعزام مربيان به كلاسهاي بين‌المللي قطع گرديد. كم كم برنامه ها و مسابقات واليبال در سراسر كشور شكل بهتري بدست آورد. از لحاظ كيفيت تعداد تيمهاي بيشتري در مسابقات شركت نمودند، ولي تماسهاي بين‌المللي به ويژه تيم‌هاي قدرتمند به همان ترتيب متوقف باقي مانده بود. با فعاليتي كه طي ده سال اخير از سال 1368 تاكنون آغاز شده است و با استعدادي كه جوانان كشور در اين رشته از خود نشان داده‌اند، به ويژه در مسابقات قهرماني نوجوان جهان كه در دوبي برگزار شد، و تيم ملي نوجوانان كشورمان با سربلندي كامل مقام چهارم اين مسابقات را بدست آورد. و همچنين مقام چهارم قهرماني جوانان آسيايي در تهران و كسب مقام اول در مسابقات انتخابي جوانان جهان در تايلند كه انعكاس جهاني فراواني داشت و از همه مهمتر طي سه سال گذشته (سالهاي 76-77 و 78) موفقيت‌هاي چشمگيري نصيب تيم هاي ملي ما شد بويژه كسب مقام قهرماني تيم ملي واليبال جوانان در مسابقات واليبال قهرماني جوانان آسيا كه در سال 1377 در تهران برگزار شد علاقمندان اين رشته را چند برابر نمود.
طرح و آغاز برنامه مسابقات واليبال بين‌المللي دهه فجر انقلاب اسلامي از سال 1365 تاكنون سال 1379 از ديگر رويدادهاي ارزنده واليبال بعد از پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي است كه دگرگوني فراواني در واليبال كشورمان بوجود آورده است، اميد مي‌رود كه آينده بهتر و روشن‌تري در انتظار واليبال كشورمان باشد كه بايد بحساب برنامه‌ريزي صحيح و دقيق فدراسيون واليبال گذارده شود، به ويژه حضور مستمر و ارائه خط مشي‌هاي صحيح و كمك‌هاي بسيار ارزنده آقاي حاجي محمدرضا يزداني خرم رئيس فدراسيون واليبال جمهوري اسلامي ايران كه در همه زمينه‌ها در كسب موفقيت‌هاي ياد شده سهم اصلي و گرانبهايي داشته است. آقاي يزداني از اواخر سال 1368 به رياست فدراسيون واليبال منصوب شده‌اند.
در رويدادهاي داخلي، برگزاري مسابقات ليگ‌هاي سراسري برتر (سوپرليگ) ، دسته اول، دسته دوم، دسته سوم بزرگسالات و جوانان بشكل نوين و با همكاري مديران كل تربيت بدني و روساي هيئت‌هاي واليبال استانها كه زحمات آنها قابل تقدير است و با همياري صميمانه مديران و روساي باشگاههاي شركت كننده در ليگ‌ها و ساير مسابقات قهرماني كشور از اهميت خاصي برخوردار بوده و اثرات جالب توجهي را به همراه داشته كه در سال 1378 اين اثرات كاملاً محسوس و نتيجه بخش بوده است(كسب مقام قهرماني توسط تيم ملي جوانان كشورمان و شركت تيم‌هاي ملي جوانان و بزرگسالان كشورمان در قهرماني‌هاي جهان.) اميد است كه برگزاري اينگونه مسابقات موجب درخشش بيشتر واليبال كشورمان در آينده در جهان گردد. تشكيل كلاس‌هاي داوري و مربي‌گري بين‌المللي در طول 10 سال و سالهاي قبل از آن ثمرات نيكويي براي واليبال در برداشته است.

روسای فداراسیون ازسال 1336 تاکنون

• امیرعباس امین از سال ۱۳۳۶ تا اواخر سال ۱۳۴۲
• کاظم رهبری از اواخر سال ۱۳۴۲ تا سال ۱۳۴۷
• علی‌اکبر میر فخرائی حدود ۸ ماه از سال ۱۳۴۷
• کمال خانلی از نیمه دوم سال ۱۳۴۷ تا سال ۱۳۴۹
• فریدون فرخ‌نیا از سال ۱۳۴۹ تا سال ۱۳۵۱
• مهدی خزاعی از سال ۱۳۵۱ تا سال ۱۳۵۳
• فرهاد مسعودی از سال ۱۳۵۳ تا اواخر سال ۱۳۵۶
• منوچهر شاپوری از اواخر سال ۱۳۵۶ تا پیروزی انقلاب اسلامی در ایران
• محمود عدل سال ۱۳۵۸
• غلامرضا جباری از اواخر سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۶۰
• جابر خلف زاده از سال ۱۳۶۰ تا نیمه اول سال ۱۳۶۱
• حسین علیرضائی تهرانی از نیمه اول سال ۱۳۶۱ تا نیمه دوم سال ۱۳۶۳
• غلامرضا جباری از نیمه دوم سال ۱۳۶۳ تا اواخر سال ۱۳۶۵
• پرویز خاکی از اواخر سال ۱۳۶۵ تا اواخر سال ۱۳۶۸
• محمدرضا یزدانی خرم از اواخر سال ۱۳۶۸ تا مرداد سال ۱۳۸۵
• محمدرضا داورزنی از نیمه دوم مرداد سال ۱۳۸۵ تا سال ۱۳۹۶ (از سال ۱۳۹۵ تا سال ۱۳۹۶ بعنوان سرپرست)
• احمد ضیایی از ۷ دی ماه ۱۳۹۶ تا ۱۵ آذر ۱۳۹۷
• افشین داوری (سرپرست) از ۱۶ آذر ۱۳۹۷ تا ۸ مهر ۱۳۹۸
• علی فتاحی (سرپرست) از ۹ مهر ۱۳۹۸ تا ۲۸ آبان ۱۳۹۸
• محمدرضا داورزنی از ۲۹ آبان ۱۳۹۸ تاکنون

عضويت اعضاء ايراني در فدراسيون بين‌المللي و كنفدراسيون واليبال آسيا در سال 1354 شمسي، ابراهيم نعمتي بعضويت هيئت رئيسه (مدير) كنفدراسيون واليبال آسيا انتخاب شد. در سال 1355 شمسي، مصطدر سال 1367 شمسي، كنگره بين‌المللي واليبال المپيك سئول ابراهيم نعمتي را به عضويت كميته داوري فدراسيون بين‌المللي واليبال FIVB انتخاب نمود كه براي كشور ما حائز اهميت فراوان بود. در سال 1368 شمسي، كنفدراسيون واليبال آسيا كاوه سرحدي را به عضويت كميته قوانين و محمود حداد را بعضويت كميته اطلاعات انتخاب كرد. در سال 1370 شمسي، داريوش جمالي و اميدوار حاتمي به ترتيب در كميته اطلاعات و كميته قوانين كنفدراسيون واليبال آسيا بجاي محمود حداد و كاوه سرحدي معرفي شدند.
در سال 1375 و 1376 كنفدراسيون واليبال آسيا مجدداً ابراهيم نعمتي را بعنوان عضو كميته داوري و كاوه سرحدي را بعنوان عضو كميته مسابقات برگزيد.
در دسامبر 1993 (آذر 1372) اجلاس كنفدراسيون واليبال آسيا با شركت 29 كشور عضو در كشور بحرين تشكيل شد. مهمترين مسئله انتخاب اعضاء هيئت رئيسه، روسا و اعضاء كميته‌هاي وابسته بود. در اين اجلاس آقاي محمدرضا يزداني خرم رئيس فدراسيون واليبال جمهوري اسلامي ايران با 28 راي (از جمع 29 راي) ، با راي با ارزش براي مدت چهار سال بعضويت هيئت رئيسه كنفدراسيون واليبال آسيا انتخاب شدند كه براي كشور ما حائز اهميت فراوان است.
در اين اجلاس اعضاء هيئت رئيسـه كنفدراسيون ، آقاي كاوه ســرحدي را بعضـويت كـميته مسـابقات و آقاي محـمود عدل را بعضويت كـميته واليبال ســاحلــي(واليبال روي ماسه) انتخاب نمودند.
همچنين اعضاء رئيسه كنفدراسيون، ادامه عضويت آقاي اميدوار حاتمي رئيس كميته داوري والـيبال كشـورمان را در كـميته قوانين كنفدراسـيون آسـيا براي يك دوره چـهار سـاله تمديد و مورد تائيد قرار داد.
انتخاب چهار عضو هيئت رئيسه واليبال ايران در كنفدراسيون واليبال آسيا از رويدادهاي مهم سال ورزشي 1372 مي باشد كه معرف فعاليتهاي فدراسيون واليبال ايران در صــحنه‌هاي جهاني و ثمره مديريت ارزشمند آقاي يزداني خرم اسـت. اعضاء ايـراني عضو كنفدراسيون واليبال آسيا و فدراسيون بين‌المللي در سال 1379 (2000 ميلادي)
1ـ آقاي محمدرضا يزداني خرم ـ عضو هيات رئيسه كنفدراسيون واليبال آسيا AVC
2ـ آقاي ابراهيم نعمتي ـ عضو كميته داوري كنفدراسيون واليبال آسيا AVC و مدرس FIVB براي تدريس در كلاسهاي داوري بين‌المللي
3- آقاي محمود عدل ـ عضو كميته واليبال ساحلي كنفدراسيون واليبال آسيا AVC
4- آقاي كاوه سرحدي ـ عضو كميته مسابقات كنفدراسيون واليبال آسيا AVC
5- آقاي دكتر خسرو ابراهيم ـ مدرس FIVB براي تدريس در كلاسهاي مربي‌گري بين‌الملليفي كدخدازاده بعضويت كميته قوانين كنفدراسيون واليبال آسيا برگزيده شد.